De vernieuwing van de Van Brienenoordbrug wordt opnieuw aanbesteed, meldt Rijkswaterstaat. Reden: In de loop van de aanbesteding, waarvoor zich één partij heeft aangemeld, is duidelijk geworden dat de huidige aanpak grote risico’s met zich meebrengt en er een prijs aan vastzit die voor het Rijk niet reëel is. “Ondanks inspanningen van alle partijen kunnen we dit project helaas niet succesvol aanbesteden in deze vorm”, aldus Rijkswaterstaat in zijn persbericht.
Het gebeurt de laatste tijd geregeld dat aannemers niet zo graag meer inschrijven voor grote projecten. Nu is het raak bij de aanbesteding van de Van Brienenoordbrug en dat is op zich natuurlijk nieuws, want die is hard aan een opknapbeurt toe. De trend is al langer aan de gang. Contracten worden steeds nauwer gespecificeerd vanuit een “wij versus zij” denken, met de intentie dat de risico’s voor de opdrachtgever beter te hanteren zijn door ze bij de opdrachtnemer neer te leggen. Maar dat maakt het inschrijven op een groot project voor de opdrachtnemers minder aantrekkelijk.
Nog steeds is de prijs die de opdrachtnemer biedt vaak doorslaggevend voor gunning van een project, in plaats van kwaliteit en zaken zoals onderhoudbaarheid en duurzaamheid, zoals de BPKV (beste prijs-kwaliteitverhouding; voorheen EMVI) voorschrijft. Opdrachtnemers moeten veel beloven om een opdracht in de wacht te slepen, om zich vervolgens in allerlei bochten te moeten wringen om hun beloften waar te maken. Daar zit een duidelijke prikkel in om risico’s niet te veel in te calculeren, die juist bij hen waren neergelegd. Opdrachtgevers staan erbij en kijken ernaar, terwijl ze tegelijkertijd ervaren dat marktpartijen steeds minder graag inschrijven op aanbestedingen.
Deze traditionele en nogal transactionele “wij versus zij” benadering past niet meer in de huidige tijd. Door toenemende eisen, bijvoorbeeld het verminderen van de CO2-uitstoot en circulair bouwen, neemt de complexiteit toe die je samen als opdrachtgever en opdrachtnemer zal moeten opvangen en dat vraagt om een andere aanpak. Veel beter is het om de kennis van beiden, opdrachtgever en opdrachtnemer, beter te benutten bij het opstellen van contracten en samen nauwkeurig te onderzoeken wie welke risico’s enigszins zou kunnen managen en daar -ook financieel gezien- verantwoordelijkheid voor kan dragen.
Het volledig afprijzen van elk mogelijk risico is onmogelijk, zeker in de volatiele wereld van dit moment. Denk aan prijsstijgingen als gevolg van oorlogen elders in de wereld of aan onduidelijkheid rondom stikstofmaatregelen. Er zijn twee wegen die allebei te bewandelen zijn: allereerst, maak het simpeler door standaardisatie en herhaling. Daarnaast, wordt het toch complex (de Brienenoord is immers bijna uniek, er liggen er twee naast elkaar), kies dan samenwerkingsvormen die prikkelen om samen de risico’s aan te gaan.
Contracten kunnen veel meer dan nu gebruikt worden om de uitvoering van projecten actief te volgen, bij te sturen waar nodig en ervan te leren als zaken anders lopen dan van tevoren bedacht. Dit vergt een minder strikte toepassing van contracten door bijvoorbeeld een malusregeling niet in te zetten of de mogelijkheid te creëren het contract tussentijds aan te passen. Het zou mooi zijn als opdrachtgevers meer in samenwerking met de opdrachtnemers kunnen opereren, zodat vertrouwen kan groeien en veel meer op de relatie gestuurd kan worden in plaats van puur en alleen op de contracten.
