Nieuwe kansen voor oude infrastructuur
RITRI-onderzoek: Aan de slag met de vervangingsopgave
Hoe staat het ervoor met de zes NGinfra-onderzoeksprojecten die NWO in de zomer van 2017 honoreerde? Deze editie een update van het onderzoeksproject RITRI (Responsive Infrastructure Through Responsive Institutions). De Nederlandse infrabeheerders staan volgens minister Cora van Nieuwenhuizen aan de vooravond van de grootste vervangingsopgave ooit. De RITRI-onderzoekers inventariseren de komende jaren hoe infrastructuurbeheerders deze investeringskans het beste gezamenlijk kunnen benutten.
Hoewel de Nederlandse infrastructuur op de derde plek eindigde in het ‘global competetiveness report’ van het World Economic Forum (van de 137 landen) is de Nederlandse infrastructuur verouderd en aan vervanging toe. De komende decennia worden de infrabeheerders geconfronteerd met een vervangingsopgave ter waarde van 350 miljard euro, door minister Cora van Nieuwenhuizen bestempeld als ‘de grootste opgave ooit in Nederland’.
Slim investeren …
Het RITRI-onderzoeksproject heeft als doel in kaart te brengen hoe infrabeheerders slim kunnen investeren in hun infrastructuur. ‘Om tot slimme investeringen te komen, moeten beheerders zich afvragen of een-opeenvervanging van hun individuele objecten wel slim is’, aldus Robin Neef, een van de betrokken onderzoekers. Waarom? ‘De meeste infrastructuur heeft een levensduur tussen de 50 en 80 jaar. Dat betekent dat de te vervangen infrastructuur moet voldoen aan de wensen van de toekomstige samenleving. De vervangingsopgave vraagt om inspelen op nieuwe maatschappelijke en technologische ontwikkelingen, maar we kunnen lastig voorspellen wat de komende decennia gaat gebeuren. Denk aan de exacte technische slijtage van infrastructuur, maar ook hoe technologische innovaties onze mobiliteits- en energievraag beïnvloeden. Dat er veel onzekerheden zijn, betekent niet dat de vervangingsopgave niet slim kan worden aangepakt. Daarvoor moeten we onze infrastructuur niet als individuele netwerken beschouwen, maar als een integraal systeem. Dan pas kunnen investeringen bijdragen aan een echt responsief en toekomstbestendig infrastructuurnetwerk.’
… is investeren op netwerk-vannetwerkenniveau
Dit netwerk van netwerken-denken is echter nog niet vanzelfsprekend. Infrastructuurbeheerders worden veelal nog afgerekend op het functioneren van het individuele netwerk. Hierdoor zijn sectorale investeringen nu vaak nog de norm. Institutionele barrières kunnen slimme gezamenlijke investeringen bemoeilijken. Neem de vervangingsopgave van de Suurhoffbrug in de N15. De brug ligt over het Hartelkanaal en is de enige brug die de Maasvlakte met de Europoort verbindt. Bovendien rust de naastgelegen spoorbrug op dezelfde fundering. Door de fysieke en institutionele afhankelijkheden van de individuele netwerken is een integrale visie noodzakelijk.
‘De brug is pas in 1972 gebouwd, maar verouderd. Renovatie bleek vanuit technisch-financieel oogpunt niet wenselijk. Dus werd besloten de brug te vervangen’, vertelt Neef. Hij vervolgt: ‘Door te kiezen voor vervanging in plaats van renovatie en door de fysieke afhankelijkheden van de Suurhoffbrug met de spoorbrug en het kanaal, moesten naast Rijkswaterstaat ook het Havenbedrijf Rotterdam en ProRail betrokken worden als beheerders in de vervangingsverkenning. Dit terwijl de spoorbrug en het kanaal als individuele objecten nog niet direct aan vervanging toe zijn. Voor ProRail en het Havenbedrijf kan het dus voordeliger zijn de vervanging nog een paar jaar uit te stellen, terwijl dit voor Rijkswaterstaat niet geldt. Om investeringskansen optimaal te benutten, moet er dus een integrale afweging gemaakt worden, zowel qua fysiek netwerk als institutioneel.’
Onderzoeksagenda
Doel van het RITRI-onderzoek is om de responsiviteit van het infrastructuurnetwerk te vergroten door inzichtelijk te maken welke institutionele veranderingen nodig zijn om slimme investeringskansen te benutten. Hoe? Op basis van een visualisering van de kansen, gezamenlijke scenario-ontwikkeling, een institutionele analyse en een serious game. Afgelopen juni ging het RITRI-onderzoeksproject van start. Naar verwachting wordt het onderzoek in 2022 afgerond.
